Bansir – người đóng xe ngựa ở thành Babylon – đang hết sức chán nản. Ngồi trên bức tường thấp bao quanh ngôi nhà của mình, Bansir đưa mắt buồn bã nhìn ngôi nhà và cái xưởng làm việc trống rỗng của mình, trong đó chỉ còn chỏng chơ mấy thanh gỗ và một chiếc xe ngựa đang đóng dang dở.
Vợ của anh thỉnh thoảng lại xuất hiện ở cánh cửa, ánh mắt ngập ngừng nhìn về phía anh, như thầm nhắc nhở rằng bao bột mì trong nhà đã hết, anh cần phải đóng xong chiếc xe, gò lại cho kỹ, chạm khắc đâu vào đó rồi đánh bóng, quét sơn và phủ da lên những vành bánh xe để giao cho khách, nhằm kiếm một ít tiền mua bột mì.
Thế nhưng, thân hình rắn chắc và vạm vỡ của Bansir vẫn cứ ngồi bất động. Đầu óc anh đang cố đấu tranh một cách nhẫn nại với một vấn đề mà anh chưa tìm ra lời giải đáp. Mặt trời của miền nhiệt đới tại thung lũng vùng Euphrate tỏa hơi nóng hừng hực như đang trút lửa xuống đầu anh một cách không thương tiếc. Những giọt mồ hôi tươm ra trên trán rồi thản nhiên nhỏ giọt xuống, tan biến vào khoảng ngực để trần của anh.
Xa xa ngoài kia là bức tường cao chót vót bao quanh lâu đài của nhà vua. Cạnh đó là ngôi tháp Đền Chuông đồ sộ được phủ sơn trắng toát. Bầu trời trong xanh của một ngày nắng đẹp như càng làm nổi rõ hai thái cực của cảnh vật nơi này. Một bên gồm những tòa lâu đài nguy nga tráng lệ của vương gia, còn một bên là những ngôi nhà tầm thường sơ sài nhếch nhác của người dân. Cuộc sống ở thành Babylon vốn là như thế – luôn có sự xen lẫn giữa cái nguy nga và cái tồi tàn; giữa sự giàu sang, xa hoa và sự nghèo khổ, khốn cùng. Giữa vòng tường thành bao bọc từ bao đời nay, những điều này cùng song song tồn tại từ năm này sang năm khác, từ đời này sang đời khác.
Ngoài đường phố, những chiếc xe ngựa của người giàu có đang náo nhiệt đi dạo, chen lẫn với đông đảo khách bộ hành chân mang dép và người ăn xin đi chân trần lấm lem bụi đất. Bỗng từ xa, một đoàn người đông đúc xuất hiện. Họ xếp thành hàng chỉnh tề, mỗi hàng ngang năm người và nối nhau thành một hàng dài trên đường dưới cái nắng chói chang. Đó là những nô lệ của nhà vua. Họ đang trên đường đi lấy nước để tưới cho khu vườn treo độc đáo và lộng lẫy của quốc vương. Không chỉ những người nghèo, mà ngay cả người giàu có cũng phải nép sát vào hai bên đường để nhường lối cho đoàn người nô lệ này.
Mải chìm đắm trong những suy nghĩ nặng nề của mình, Bansir hầu như không để ý đến mọi thứ xung quanh cho đến khi những âm thanh êm dịu của tiếng đàn lia vang lên bên cạnh mình. Anh quay lại và thấy gương mặt tươi cười của Kobbi, người bạn thân nhất của anh và cũng là một nhạc sĩ tài hoa nổi tiếng về sự nghèo túng.
– Cầu cho các thần thánh luôn hết lòng phù hộ anh, anh bạn thương mến ơi. – Kobbi mở đầu bằng một câu chào thật trang trọng – Vâng! Cầu cho cái túi của anh luôn căng phồng và anh được bận rộn nhiều hơn trong xưởng làm việc. Do đó, anh sẽ không tiếc gì nếu trích ra hai đồng bạc nhỏ nhoi để cho tôi mượn. Và tôi hứa rằng sau bữa tiệc tối nay của những con người quý phái, tôi sẽ trả lại ngay cho anh.Anh có thể hoàn toàn yên tâm về lời hứa của tôi!
– Tôi chẳng có nổi hai đồng bạc nào để cho anh mượn, dù anh là người bạn thân nhất của tôi. – Bansir đáp lại một cách u sầu. -Anh biết đấy, nếu tôi có hai đồng bạc, thì đó chính là tất cả gia tài của tôi – là toàn bộ tài sản của cả gia đình tôi. Và chắc là không ai có thể cho mượn tất cả tài sản của họ, ngay cả đối với người bạn thân nhất của mình.
– Cái gì? – Kobbi hết sức ngạc nhiên kêu lên. -Anh không có một đồng một cắc nào trong túi ư! Vì thế anh ngồi trên tường thành như một bức tượng vậy sao? Tại sao anh không đóng cho xong chiếc xe ngựa kia đi? Không có tiền thì làm sao anh có thể nuôi sống cả gia đình? Không thể kéo dài tình trạng này được, anh bạn thân của tôi ơi. Sức lực dồi dào của anh để đâu rồi?Điều gì đã làm anh chán chường như vậy? Phải chăng các thần thánh đã làm cho tâm trạng của anh bị rối lên?
– Chắc hẳn các thần thánh đã hại tôi rồi. – Bansir thừa nhận. – Chuyện bắt đầu từ một giấc mơ. Một giấc mơ lạ lùng mà trong đó tôi tưởng mình là người giàu có. Thắt lưng của tôi đeo lủng lẳng một cái túi to, nặng trĩu vì những đồng tiền vàng. Tôi đã tha hồ cho tiền những kẻ ăn xin; đi sắm những đồ trang sức đắt tiền cho vợ tôi và mua những thứ mà tôi hằng mơ ước. Tôi cảm thấy tương lai của mình và gia đình thật yên ổn vì trong nhà có đầy tiền vàng dự trữ trong các rương, hòm… Tôi không còn là người bạn thân làm lụng vất vả của anh nữa. Mà anh cũng không thể hình dungđược người vợ của tôi trong giấc mơ đó đâu: mặt mày cô ấy không còn nhăn nhó suốt ngày như lâu nay, mà trái lại, cô ấy lúc nào cũng tươi cười rạng rỡ tràn đầy hạnh phúc và ngoan hiền như những ngày đầu chúng tôi mới cưới nhau vậy. Tôi vô cùng sung sướng với cuộc sống trong giấc mơ đó!
– Quả là một giấc mộng tuyệt vời. – Kobbi nhận xét. – Nhưng tại sao những cảm giác thú vị như thế lại khiến anh trở thành một bức tượng buồn so và ngồi bần thần như vậy?
– Còn tại sao nữa! Đó là vì khi tôi tỉnh mộng và nhớ ra cái túi của mình đang lép xẹp, thì cảm giác bất mãn chợt ùa đến vây bọc lấy tôi. Anh bạn thân ơi, anh có thể cùng tôi nói chuyện về vấn đề này không? Khi còn nhỏ, chúng ta đã từng cùng nhau tới các thầy tư tế để học sự khôn ngoan. Lúc bước vào tuổi thanh niên cho đến tận bây giờ, chúng ta đã cùng chia sẻ những đắng cay, ngọt bùi với nhau và vẫn luôn giữ được tình bạn thân thiết. Thế mà nhìn lại, đắng cay của chúng ta lại nhiều hơn hẳn ngọt bùi. Ôi chao! Những người khách viễn du vẫn thường nói là chúng ta đang sống trong một vương quốc giàu có nhất trên thế gian, nhưng tiếc thay, cả hai chúng ta không nằm trong số những người giàu có. Đã hơn nửa cuộc đời làm lụng vất vả và khổ nhọc, chính anh – người bạn thân mến nhất của tôi – vẫn chỉ có cái túi rỗng không và đã lên tiếng mượn tôi hai đồng bạc nhỏ nhoi. Còn tôi, tôi đã trả lời với anh như thế nào nhỉ? Tôi thú nhận với anh rằng cái túi của tôi cũng lép xẹp chẳng khác gì anh! Nguyên nhân của tình trạng thảm hại này là gì nhỉ? Tại sao chúng ta không biết cách làm ra nhiều vàng bạc, hoặc ít nhất là đủ để chúng ta ăn và mặc?
– Còn để cho con cái của chúng ta sinh sống nữa chứ? – Bansir nói tiếp. – Chẳng lẽ chúng cũng nối gót sự nghèo khổ của cha chúng sao? Chúng cần có nhiều tiền để sống tốt hơn. Rồi đến đời cháu của chúng ta nữa…Tất cả chúng phải cam chịu cuộc sống nghèo khó ngay giữa những kho vàng của thành Babylon này ư? Chẳng lẽ chúng ta cam tâm để con cháu của mình sống bằng những bữa ăn chỉ có sữa dê chua và các thức ăn tồi tàn hay sao?
– Không bao giờ! Nhưng tôi lấy làm ngạc nhiên là với tình bằng hữu gắn bó bao năm nay, có bao giờ anh nói với tôi về những điều này đâu, Bansir? – Kobbi kinh ngạc hỏi lại.
– Trong suốt bao năm qua, tôi chưa hề suy nghĩ về điều này. Cứ từ sáng sớm đến tối mịt, tôi chỉ biết đầu tắt mặt tối đóng những chiếc xe ngựa sang trọng cho những người giàu có và nhẫn nại chờ đợi, mong ngóng trời đất ngó tới công khó nhọc của mình để một ngày nào đó cho tôi được giàu có như họ. Nhưng chưa bao giờ thần thánh cho tôi thỏa nguyện cả. Tôi muốn trở thành một người giàu có! Tôi muốn có đất đai, gia súc, quần áo sang trọng và tiền rủng rỉnh đầy túi. Tôi đã cố gắng phấn đấu để đạt những điều này với tất cả sức lực từ đôi bàn tay cũng như mọi khả năng khôn ngoan của đầu óc. Nhưng cho đến bây giờ, cả tôi và anh vẫn không thoát khỏi đói nghèo, cái túi của chúngta vẫn luôn luôn xẹp lép. Chúng ta phải làm gì bây giờ? Tại sao chúng ta không thể chia sẻ sự may mắn, sự giàu có với những người đang sở hữu nhiều vàng bạc nhỉ?
– Ước gì tôi có thể trả lời được câu hỏi của anh! – Kobbi đáp lại. – Cuộc sống của tôi có hơn gì anh đâu. Số tiền tôi kiếm được nhờ cây đàn lia này cũng nhanh chóng bay đi hết. Tôi phải thường tính toán các khoản chi tiêu sao cho gia đình tôi không bị đói. Không biết bao giờ tôi mới đạt được ước mơ có được một cây đàn lia lớn hơn để có thể gảy nên những khúc nhạc mà tôi ao ước. Với một nhạc cụ như thế, tiếng nhạc của tôi sẽ tinh tế hơn nhiều, hơn cả lần tôi gảy đàn phục vụ nhà vua.
– Một cây đàn lia như thế chẳng mấy chốc anh sẽ có được thôi. Không một ai ở thành Babylon này có tài làm cho những giai điệu trở nên ngọt ngào hơn anh. – Bansir nói.
– Nhưng làm thế nào anh chắc chắn tôi sẽ có được một cây đàn như thế, vì hai chúng ta hiện đang nghèo khổ không khác gì những nô lệ của nhà vua? – Kobbi hỏi. Vừa lúc đó, trong không trung chợt có tiếng chuông vẳng lại. Bansir mỉm cười nói với bạn:
– Hãy lắng nghe tiếng chuông! Họ đến đấy.
Bansir đưa tay chỉ vào dòng người mang nước, mình để trần, mồ hôi nhễ nhại đang lê bước một cách nặng nhọc từ dòng sông phía xa kia lên con đường chật hẹp. Trên lưng mỗi người là một túi da dê đựng đầy nước.
– Người kia có vóc dáng đẹp đấy chứ? Người dẫn đầu cả đoàn đó! – Kobbi chỉ vào người không mang vác gì cả, tay cầm chuông đi trước đoàn người, thỉnh thoảng lại gióng lên âm thanh cảnh báo khách bộ hành dẹp lối cho đoàn nô lệ đi qua.
– Trong đoàn hầu như ai cũng như thế cả. – Bansir trầm ngâm lên tiếng. – Họ cũng đẹp đẽ, mạnh khỏe như chúng ta. Kìa! Những người có tóc hoe vàng đến từ phương Bắc; những người da đen hay cười đến từ phươngNam; và cả những người da nâu nữa. Tất cả họ đều đi vác nước tưới cho những khu vườn của nhà vua. Họ lặp đi lặp lại công việc này từ ngày này sang ngày khác, từ năm này qua năm khác. Đối với họ, cuộc sống không có niềm hy vọng. Họ chỉ có những ổ rơm để ngủ và những hạt cơm cứng như đá để ăn. Thật đáng thương thay cho những con người sống kiếp đọa đày đó, Kobbi ạ!
– Tôi cũng thấy họ thật đáng thương. Anh đã nhắc cho tôi nhớ là tình cảnh của chúng ta vẫn còn tốt đẹp hơn họ rất nhiều. Chúng ta là những con người tự do mà! – Kobbi hưởng ứng.
– Đó là sự thật, Kobbi à! Cho dù cuộc sống của chúng ta chưa được như ý, nhưng chúng ta không hề muốn năm này sang năm khác phải sống những chuỗi ngày như kiếp nô lệ. Hãy làm việc, làm việc và làm việc thôi! Chúng ta hãy bắt đầu làm việc ngay bây giờ đi.
– Nhưng chúng ta không biết cách người khác làm ra vàng như thế nào để bắt chước làm theo? – Kobbi thắc mắc hỏi.
– Có lẽ họ có một bí quyết nào đó mà chúng ta chưa biết được. Chúng ta nên tìm hỏi những người tài giỏi về điều ấy. – Bansir đáp lời.
– Ngay vào ngày hôm nay chứ? – Kobbi gợi ý. – Tôi vừa trông thấy ông bạn già Arkad của chúng ta đi trên chiếc xe ngựa sơn son thiếp vàng và vẫn đưa tay vẫy chào thân thiện những người mà ông quen biết.
– Ông ta được cho là người giàu nhất ở thành Babylon đấy! – Bansir buột miệng.
– Giàu đến nỗi nhà vua phải tìm tới ông ta để nhờ hỗ trợ về vấn đề ngân khố . Kobbi nói thêm.
– Giàu đến thế kia ư! – Bansir sửng sốt. – Nếu gặp ông ấy trong đêm tối, tôi sợ không kiềm nỗi lòng tò mò muốn sờ vào túi tiền của ông ta, xem nó lớn như thế nào…
– Tào lao! – Kobbi cắt ngang. – Một người giàu không phải ở túi tiền của người đó mang theo đâu. Một cái túi nặng trĩu những đồng tiền vàng vẫn có thể nhanh chóng trống rỗng nếu không có những đồng tiền khác bổ sung vào. Arkad có một nguồn thu nhập dồi dào nên cái túi của ông ta vẫn luôn đầy ắp, cho dù ông ấy tha hồ chi tiêu.
– Thu nhập chính là vấn đề quyết định! – Bansir ra chiều tâm đắc. – Tôi chỉ mong có được một nguồn thu nhập tốt để tiền luôn chảy vào trong túi của mình. Một người giàu có nhưArkad chắc chắn phải biết cách tạo lập nguồn thu nhập dồi dào cho chính mình. Có lẽ ông ta sẽ sẵn lòng chỉ dẫn điều ấy để cái đầu đang mụ mẫm, chậm chạp của tôi sáng ra!
– Tôi nghĩ chắc chắn làArkad có bí quyết ấy. – Kobbi đáp lại. – Tôi nghe mọi người kháo nhau rằng, con trai của ông ta là Nomasir đã tự mình tới Nineveh để lập nghiệp. Và chỉ sau một thời gian ngắn, Nomasir cũng trở nên giàu có và trở về Babylon đoàn tụ với gia đình.
– Kobbi, anh đã làm tôi thật ngạc nhiên về sự am hiểu của anh đấy! – Bansir vui mừng.
– Theo tôi biết thì Arkad luôn sẵn lòng cho những lời khuyên khôn ngoan khi có người đến hỏi ông ấy. Nào! Chúng ta hãy tới thămArkad và xin ông ấy chỉ bảo cho chúng ta những cách thức làm giàu.
– Vâng, anh nói rất chí lý đấy Bansir ạ.
– Chúng ta hãy đến gặpArkad ngay ngày hôm nay. – Bansir nói tiếp. -Tôi nghĩ mình cũng nên rủ những bạn bè thân thiết trong thời thơ ấu của chúng ta cùng đi. Họ cũng không khấm khá hơn chúng ta bao nhiêu, nếu có thể cùng chia sẻ sự khôn ngoan củaArkad để tất cả trở nên giàu có thì tốt quá.
-Anh luôn luôn tốt bụng với những người bạn của anh, Bansir à. Và đó chính là lý do để anh có rất nhiều bạn bè xung quanh mình. Tôi rất đồng ý với anh, ngay ngày hôm nay chúng ta sẽ rủ họ cùng đi!