Plato Và Con Thú Mỏ Vịt Bước Vào Quán Bar

Nguyên Tắc Tiết Kiệm

Trong triết học vẫn luôn tồn tại khuynh hướng phản siêu hình học, phát triển tới đỉnh điểm đồng thời với cuộc khải hoàn của thế giới quan khoa học trong hai thế kỷ qua. Rudolf Carnap và Nhóm Vienna [The Vienna Circle, hiệp hội các nhà triết học tập hợp xung quanh đại học Vienna năm 1922, còn có tên là Hội Ernst Mach (the Ernst Mach Society), không phải nhóm nhạc disco của thập niên bảy mươi như nhiều người hay nhầm lẫn] còn đi xa đến mức tuyên bố đặt dấu chấm hết cho siêu hình học như một tập hợp các tư tưởng phi lý đã bị khoa học bác bỏ.

Rudy và Nhóm Vienna đã lấy cảm hứng từ nhà thần học thế kỷ mười bốn William Occam, cha đẻ của nguyên tắc tiết kiệm, nổi tiếng với tên gọi “dao cạo Occam”. Nguyên tắc này tuyên bố rằng “Các lý thuyết không nên phức tạp hơn mức cần thiết.” Hoặc, như Occam diễn tả theo siêu hình học, các lý thuyết không nên “sản sinh ra các thực thể một cách vô ích”.

Giá sử Isaac Newton nhìn quả táo rơi và kêu lên, “Tôi hiểu rồi! Quả táo đang bị kẹt trong một cuộc kéo co giữa hai lũ quỷ, một lũ kéo lên và một lũ kéo xuống, và bọn kéo xuống mạnh hơn!”

Occam chắc sẽ đập lại, “Tốt lắm, Isaac, vậy là lý thuyết của ông giải thích được tất cả những sự kiện có thể quan sát, nhưng hãy tuân theo nguyên tắc - giữ cho nó đơn giản!”

Carnap có lẽ tán thành.

Có lần sau bữa tối, một cậu bé năm tuổi hỏi bố, “Bố ơi, mẹ đi đâu rồi?”

Bố cậu bé đáp, “Mẹ đang dự tiệc Tupperware.”

Câu trả lời chỉ làm cậu bé thỏa mãn trong tích tắc, sau đó nó lại hỏi, “Tiệc Tupperware là cái gì hở bố?”

Ông bố nghĩ một cách giải thích đơn giản là hay nhất. “Thế này, con trai ạ,” ông nói, “ở bữa tiệc Tupperware, có một đám các bà tụ tập lại và bán những chiếc bát nhựa cho nhau.”

Thằng bé bật cười. “Thôi mà, bố! Thật ra nó là cái gì?”

Sự thật đơn giản, bữa tiệc Tuppperware đúng là một đám các bà tụ tập và bán bát nhựa cho nhau. Nhưng các chuyên gia tiếp thị ở Tập đoàn Tuppperware, vốn là những người siêu hình, hẳn sẽ khiến chúng ta tin rằng nó phức tạp hơn thế.

(Công ty Tupperware sản xuất đồ đựng thức ăn và dụng cụ nhà bếp do Earl Silas Tupper sáng lập vào năm 1946 tại Mỹ hiện nay đã phát triển thành một tập đoàn bán lẻ trực tiếp đa quốc gia. Bữa tiệc Tupperware là hình thức bán lẻ bát đĩa thông qua tổ chức tiệc, người đứng ra tổ chức tiệc thường là phụ nữ, tình cảm của khách mời dành cho nữ chủ nhân sẽ khiến họ mua hàng hóa của chủ nhà.)

xXx

DIMITRI: Tôi hỏi cậu một câu hỏi đơn giản, mà cậu lại cho tôi cả chục câu trả lời khác nhau. Thật chả giúp ích gì.

TASSO: Nếu cậu cần được giúp, thì đi mà tìm đám công tác xã hội. Tôi nghe nói ở Sparta bọn họ đông lắm.

DIMITRI: Không, tôi chỉ muốn biết câu trả lời nào là đúng thôi.

TASSO: Aha! Bây giờ chúng ta đã đạt được cái gì rồi đó.